Pigułka „Dzień po” bez recepty – Kiedy farmaceuta może ją wydać?
Od 1 maja 2024 roku weszło w życie rozporządzenie Ministra Zdrowia z 29 kwietnia 2024 roku dotyczące programu pilotażowego w zakresie usług farmaceutycznych związanych ze zdrowiem reprodukcyjnym. Nowe przepisy, określane jako r.p.u.f.z.r., mają na celu zapewnienie swobodnego dostępu do bezpiecznych, efektywnych i finansowo osiągalnych metod planowania rodziny. Program ten umożliwia farmaceutom, a nie tylko lekarzom, pielęgniarkom czy położnym, udzielanie fachowego poradnictwa w zakresie kontroli rozrodu, planowania ciąży, ciąży i połogu.
Zakres przedmiotowy pilotażu
W ramach pilotażu pacjenci mogą skorzystać z usług dotyczących zdrowia reprodukcyjnego, w tym z antykoncepcji awaryjnej. Farmaceuta przeprowadza z pacjentem wywiad oraz może wystawić receptę na środek antykoncepcji awaryjnej zawierający octan uliprystalu. Wywiad obejmuje:
- Ustalenie zasadności wydania produktu leczniczego.
- Przekazanie informacji na temat stosowania i działania środka.
- Omówienie zasad samokontroli i interpretacji wyników badań diagnostycznych.
- Omówienie zasad farmakoterapii w okresie ciąży albo połogu.
- Przekazanie informacji o zasadności objęcia leczeniem w ramach różnych form opieki zdrowotnej.
Farmaceuta, na podstawie przeprowadzonego wywiadu, może wystawić receptę farmaceutyczną w przypadku zagrożenia zdrowia reprodukcyjnego pacjenta, w tym ryzyka wystąpienia nieplanowanej ciąży.
Zasady, na jakich apteki mogą przystąpić do pilotażu
Do pilotażu mogą przystąpić apteki, które spełniają następujące wymagania:
- Umowa z NFZ na wydawanie refundowanych leków.
- Umowa o realizację programu pilotażowego.
- Brak toczącego się postępowania administracyjnego dotyczącego cofnięcia zezwolenia na prowadzenie apteki.
- Spełnienie wymagań lokalowych, w tym posiadanie pomieszczenia do świadczenia usług.
- Zatrudnianie farmaceuty z prawem wykonywania zawodu i tytułem magistra farmacji.
Apteki mogą przystąpić do pilotażu w każdym momencie jego trwania, od 1 maja 2024 roku do 30 czerwca 2026 roku.
Kto i na jakich zasadach może uzyskać dostęp do antykoncepcji awaryjnej w ramach programu pilotażowego
Z programu mogą skorzystać pacjenci, którzy ukończyli 15. rok życia. Farmaceuta weryfikuje wiek pacjenta na podstawie dokumentu ze zdjęciem. Osoba chcąca skorzystać z usługi musi posiadać prawo do świadczeń zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych. W przypadku pacjentów poniżej 18. roku życia, nawet jeśli nie są ubezpieczeni, przysługuje im prawo do świadczeń z mocy ustawy.
Udzielana w aptece usługa jest świadczeniem zdrowotnym, co oznacza konieczność uzyskania odpowiedniej zgody pacjenta. W przypadku pacjentów małoletnich poniżej 16. roku życia konieczna jest zgoda przedstawiciela ustawowego. Pacjenci w wieku 16-18 lat potrzebują zgody zarówno swojej, jak i przedstawiciela ustawowego.
Pacjent może skorzystać z usługi nie częściej niż co 30 dni.
Obowiązki farmaceutów realizujących program pilotażowy
Farmaceuci mają kilka kluczowych obowiązków, aby prawidłowo realizować program pilotażowy:
- Potwierdzenie wieku pacjenta i jego prawa do świadczeń opieki zdrowotnej.
- Sprawdzenie, czy pacjent nie korzystał z usługi w ciągu ostatnich 30 dni.
- Uzyskanie zgody przedstawiciela ustawowego w przypadku małoletnich pacjentów.
- Udzielanie usługi w dedykowanym miejscu, z poszanowaniem praw pacjenta i ochroną jego informacji.
- Sporządzenie dokumentacji z przeprowadzonej usługi w systemie SIM lub, w przypadku braku dostępu, w postaci papierowej.
Obowiązki podmiotów prowadzących apteki, które zawarły umowę na realizację programu pilotażowego
Podmioty prowadzące apteki muszą przez cały okres trwania pilotażu spełniać wymogi zawarte w umowie, w tym posiadanie odpowiedniego miejsca do świadczenia usług. Są one również zobowiązane do poddania się kontroli przeprowadzanej przez NFZ. Niewykonanie lub nienależyte wykonywanie umowy może skutkować nałożeniem kary umownej do 2% rocznej kwoty wynagrodzenia.
Farmaceuci muszą również zwracać uwagę na to, by nie udzielać usług osobom nieuprawnionym lub częściej niż co 30 dni, w przeciwnym razie podmiot prowadzący aptekę będzie zobowiązany do zwrotu nienależnie przekazanych środków finansowych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie.
Podsumowanie
Program pilotażowy dotyczący antykoncepcji awaryjnej bez recepty to znaczący krok w kierunku rozszerzenia kompetencji farmaceutów i zapewnienia swobodnego dostępu do usług zdrowotnych związanych z planowaniem rodziny. Farmaceuci, apteki i pacjenci muszą jednak przestrzegać określonych zasad, aby program był realizowany prawidłowo i skutecznie.